استهلاک در حسابداری
هدف اصلی حسابدای استهلاک، کمک به اندازه گیری سود و لزوم به حساب گرفتن کاهش در سودمندی دارایی می باشد. همانطور که در بالا به آن اشاره شده است سرشکن کردن و تخصیص بهای تمام شده دارایی ثابت به سالهای عمر مفید آن استهلاک گفته می شود. اصل مقابله هزینه ها با درآمدها، واحدهای تجاری را ملزم ساخته بهای تمام شده دارایی را در طول سالهایی که از آن برای ایجاد درآمد استفاده می شود، به هزینه تبدیل کنند. به عبارت دیگر بهای تمام شده در طول عمر مفید دارایی ثابت می ماند بطوریکه مجموع اقلام استهلاک دوره های استفاده از آن برابر می شود با، بهای اولیه منهای ارزشی که برای دارایی اسقاط در نظر گرفته شده است.باید در نظر داشت حسابداری استهلاک، سرشکن کردن بهای تمام شده است و با آن ارزش دارایی تعیین نمی شود. هر چقدر عمر مفید دارایی کم می شود، استهلاک ان به صورت منظم به عنوان هزینه به عملیات واحد اقتصادی اختصاص می یابد.
استهلاک در حسابداری به دو مورد باید توجه داشت:
- استهلاک به معنی ارزیابی دارایی نیست
- استهلاک انباشته هم به این معنی نیست که واحد تجاری، وجوه نقددی را انباشته کرده است. تا پس از مستهلک کردن دارایی ان را از وجوه ذخیره شده جایگزین نماید.
- لازم به ذکر است استهلاک انباشته: مجموع تمامی هزینه استهلاک ثبت شده از تاریخ خرید یک دارایی ثابت می باشد. به عبارت دیگر استهلاک محاسبه شده در هر دوره به حسابی با عنوان استهلاک انباشته منظور می شود. در صورتیکه هزینه استهلاک فقط مقدار استهلاک دوره جاری را نشان می دهد. ما به التفاوت بهای تمام شده و استهلاک انباشته دارایی براست با ارزش دفتری دارایی.
ارزش دفتری دارایی = استهلاک انباشته دارایی – بهای تمام شده دارایی
عوامل مستهلک شدن دارایی ها
عواملی مانند گذشت زمان، فرسایش و فرسودگی باعث کاهش ارزش دارایی می شد. این استهلاکات تا جایی ادامه دارد که دارایی ثابت گاها کارایی خود را از دست می دهد. در ادامه عوامل فیزیکی مستهلک شدن دارایی را بصرت تیتر وار عنوان می کنیم.
- فرسودگی که به علت استفاده مداوم از دارایی صورت می گیرد
- گذر زمان
- بی کیفیت بودن دارایی و عدم کفایت
- زنگ زدگی و پوسیدگی
- نابابی تکنولوژی: گروه دارایی مثل کامپیوترها و تجهیزات الکترونیکی و… ممکن است قبل از فرسایش از مد افتادگی گردد یعنی دارایی جدید با قابلیت بیشتر روانه بازار می شود. بنابراین عمر مفید یک دارایی بسیار کوتاهتر از عمر فیزیکی ان می باشدا
ارزش آن دسته از داراییها که انتظار نمی رود از انها دیگر بار استفاده شود می باید برابر پیش بینی آنچه از فروش انها حاصل خواهد گردید و آن را اصطلاحا خالص ارزش بازیافتنی می نامند، تقلیل یابد. اموال بدون استفاده را می بايد در حساب خاصی جزو داراییها، نگهداری کرد.
روش های استهلاک دارایی
برای محاسبه روش های استهلاک چهار روش رایج وجود دارد. در هر روش مبالغ مختلفی را بین دوره های مختلف تخصیص داده می شود. ولی در نهایت نتیجه نهایی تمامی روش ها در پایان عمر فید دارایی یکسان می باشد. و همگی مبلغ کل بهای تمام شده استهلاک پذیر دارایی را در طول عمر ان مستهلک می کنند. برای هر دوره نمی توان یک روش خاص را بکار برد. برای تمای دوره ها می بایست یک روش استهلاک را استفاده کرد. البته موارد استثنایی با رعایت یک سری اصول و استاندارد حسابداری هستند که امکان تغییر روش را فراهم می کنند که در ادامه با یکی از این روش ها آشنا میشویم.
فرمول استهلاک :
محاسبه استهلاک میزان تولید: در روش میزان تولید به هر یک ازواحدهای تولید شده، مبلغ ثابتی از استهلاک اختصاص می یابد. برای بدست آوردن این مبلغ ثابت، مبلغ قابل استهلاک بر کار مفید(میزان تولید) تقسیم می شود. بنابراین برای محاسبه هزینه استهلاک دوره کافیست هزینه استهلاک هر واحد را در تعداد واحدهای تولید شده دوره ضرب کنیم.
استهلاک هر واحد تولید = (ارزش اسقاط – بهای تمام شده)/میزان تولید
مثال: در صورتی که بهای تمام شده کالایی برابر ۱۰.۵۰۰.۰۰۰ ریال باشد، ارزش اسقاط برابر ۵۰۰.۰۰۰ ریال در صورتی که در سال ۱۰۰۰ واحد تولید شود
مقایسه روش های استهلاک در حسابداری
روش میزان تولید مناسب ترین راه برای برخورد با دارایی استکه بر اثر مصرف فیزیکی مشمول فرسایش می شوند. بنابراین اگردارایی در یک دوره درآمد بیشتری ایجاد کند، هزینه استهلاک ان دوره نیز باید بیشتر باشد. اما براورد میزان تولید تنها برای دارایی هایی امکان پذیر است که براورد کارکرد انها نظیر کیلومتر یا سرعت پرواز قابل حصول و اندازه گیری باشد. نظیر دارایی های مثل کامیون ، هواپیما و ..
روش تسریعی استهلاک مانند نزولی مضاعف و مجموع سنولت برای دارایی مناسب است که در سال اول دارای درامد بیشتری باشد. بنابراین در سال اول هزینه استهلاک بیشتری به مقابله با درامد خواهد رفت.
ثبت سند حسابداری هزینه استهلاک
برای ثبت هزینه استهلاک باید حساب هزینه استهلاک را بدهکار و حساب استهلاک انباشته را بستانکار کنیم.
ثبت سند حسابداری هزینه استهلاک در همان سال :
هزینه استهلاک یک سال = (بهای تمام شده – ارزش اسقاط)/ عمر مفید
۱۰/(۱۰۰.۰۰۰ – ۵.۰۰۰.۰۰۰) = ۴۹۰.۰۰۰
این کالا از ابتدای تیرماه خریداری شده است و برای ۹ ماه کارکرد داشته است :
۳۶۷.۵۰۰=هزینه استهلاک برای ۹ ماه = ۴۹۰.۰۰۰ * ۱۲/۹
هزینه استهلاک برای ۹ ماه بصورت زیر در حسابداری ثبت می شود که با کمک نرم افزار میزان میتوانیم آن را ثبت کنیم :
که در مقاله سایت میزان میتوانید بیشتر در این مورد مطالعه کنید.
